» چه تعداد میراث جهانی در ایران وجود دارد؟

مجموعه معماری و سبک زندگی در فلات مرکزی

از نیازهای اساسی انسان ها داشتن پناهگاهی ایمن است ، نیازی که از دوران پیش از تاریخ تاکنون با آنها بوده است. این نیاز اساسی متناسب با شرایط اجتماعی - فرهنگی و جغرافیایی رایج از راه های مختلف برآورده شده است. استقرار انسان در محیط ساخته شده توسط خود ، انقلابی در زندگی او ایجاد کرد و تغییرات اساسی در سبک زندگی و رابطه او با محیط طبیعی ایجاد کرد. شکل گیری ساختاری به نام خانه از اندیشه ها و ایدئولوژی انسان نشات گرفته است ، اما تجلی این ایدئولوژی با گذشت زمان معانی مختلفی به خود گرفته است. اگرچه شرایط مختلف محیطی و شغلی الگوی متفاوت مسکن را القا می کند ، اما آنچه را که این تحقق های مختلف نیازهای اساسی برای پناهگاه را به هم پیوند می دهد

در نظر گرفتن این مفهوم در گستره وسیع تری از جغرافیای فرهنگی ایران ضروری است. ایران کشوری چهارفصل است که از شرایط اقلیمی متنوع برخوردار است و این شرایط تأثیر زیادی در سبک معماری ایرانی داشته است و اگرچه می توان آب و هوا را دلیل تنوع در سبک های معماری دانست ، اما آنچه در میان این اشکال مختلف به اشتراک گذاشته می شود مربوط به خانواده و رابطه آن با خانه ایرانی است. در واقع خانه پارسی محلی برای اجتماع اعضای خانواده است ، محلی برای تأمین نیازهای مادی و معنوی آنها.

آب ، درخت و آسمان در خانه ایرانی ارزشمند است. بنابراین ، حیاط نیز ارزشمند است. از پدر و مادر و مادربزرگ و مادربزرگ نیز قدردانی می شود و هرکدام موقعیت منحصر به فرد خود را در این مرز خصوصی منحصر به فرد دارند. در خانه ایرانی ، هر لحظه ارزشمند تلقی می شود و به همین دلیل طلوع و غروب خورشید ، بهار و پاییز در آن احساس و درک می شود.

خانه های ایرانی محلی مطابق با آداب، رسوم، فرهنگ و نوع زندگی کردنشان ساخته می‌شد، خصوصیت‌ها و عناصری که به خانه روح می‌بخشید، آرامش می‌داد و اهالی خانه در آن آسایش و شادابی داشتند

اولین خانه ایرانی در عصر نوسنگی ساخته شد زمانی که بشر به کارهای کشاورزی و دامداری مشغول بود. پس از آن ، معماری خانه ایرانی در دوره های مختلف تاریخی شاهد تغییر و پیشرفت در طراحی و پیکربندی فضاها بود. بتدریج و با پیشرفت دانش و فناوری و معرفی ابزارهای جدید ، انسان موفق به ایجاد پوشش های ویژه ای بر اساس مواد موجود در محیط نزدیک خود شد ، خانه هایی که با گذشت زمان در نهایت به اشکال مختلف طاقها و الگوهای معماری تبدیل شدند. شواهد باستان شناسی موجود نشان می دهد که یک خانه مربع یا مستطیل شکل با اتاقهایی بهم پیوسته - به دوران قبل از اسلام برمی گردد" ، کیوسک یکی دیگر از وسایل گسترش آن است.در طراحی جدید ، خانه های تابستانی مسقف در یک طرف حیاط و اتاق ها در سمت دیگر ساخته شده بودند. خانه ای تقریباً با همین طرح در تخت جمشید وجود دارد که در آن در یک طرف حیاط ایوان های کوچکی و در سمت دیگر اتاقهایی قرار دارد که ماکت آن در شهر کاشان مشاهده شده است.

مطلب مرتبط جاذبه های گردشگری ساحلی که کمتر به آن ها پرداخته شده!

تغییرات عمده در طراحی مسکن به تحولات فرهنگی مربوط به دوران پس از اسلام در ایران برمی گردد. در نتیجه این تحولات جدید ، ایران شاهد نمونه های چشمگیر و منحصر به فردی بود که برخی از آنها در نوع خود شاهکارهای معماری هستند. برای تأمین آسایش ساکنان آن ، کلیه مصالح ، تکنیک های ساختمانی و الگوهای معماری صرفاً برای عملکرد فضایی به نام خانه استفاده شد. بر اساس موارد فوق ، ایجاد الگوهای جدید خانه در ایران را می توان ناشی از تغییر ایده های مربوط به کاربرد مصالح و ظهور تکنیک ها و مهارت های جدید ساخت و ساز دانست.

نگرانی در مورد شرایط محیطی و مفاهیم فرهنگی به وضوح در تمام اجزای تشکیل دهنده یک خانه سنتی ایرانی از جمله فضای ورودی ، ایوان ، فضای خصوصی (داخلی) ، فضای مهمان ، حیاط مرکزی و نمای جلو دیده می شود. الگوها و نمادهای معماری اصلی خانه های سنتی ایران که به معماری قبل از اسلام برمی گردند ، در دوران پس از اسلام اصلاح ، گسترش و اعمال شدند.

نقشه اتاق ها در بافت مسکونی و پیکربندی فضاهای داخلی همه بر اساس این الگوها و ویژگی های محیطی است.

نمای خارجی خانه های ایرانی بدون هیچ گونه پنجره و تزئین و ساده است و تنها ویژگی بارز آن مربوط به درب ورودی است. ورودی متشکل از دری است که در عمق دیوار تعبیه شده و با تزئینات مختلف در سطح آن مشخص شده است. بلافاصله پس از دروازه ورودی ، فضایی به نام "هشتی وجود دارد که مناطق خصوصی خانه را از مناطق مهمان جدا می کند ، دسترسی به هر یک از این فضاها از طریق یک راهرو مسقف انجام می شود. با عبور از راهرو ، شخص وارد حیاط مرکزی می شود که یکی از اصلی ترین ویژگی های معماری خانه ایرانی محسوب می شود.

معماران ایرانی قبلاً قسمتهای مختلف خانه را در اطراف یک یا چند حیاط مرکزی سازماندهی می کردند و با این کار ، یک ساختمان خصوصی جدا از دنیای خارج ایجاد کردند و هشتی یا دهلیز تنها رابط بین این دو بود. این خانه ها که در اطراف حیاط با باغ های کوچک و استخرهای آب ساخته شده اند ، برای کاربرانشان مانند یک بهشت کوچک بودند و یک آب و هوای کنترل شده و یک پناهگاه امن در برابر همه خطرات زیست محیطی به آنها می دهد. در واقع ، درب ورودی ، دهلیز ، راهرو و حیاط سلسله مراتبی برای دسترسی خصوصی به فضاهای مختلف خانه تشکیل می داد. این خانه ها برای افراد مانند یک بهشت کوچک بود و آب و هوای کنترل شده و پناهگاهی امن در برابر همه خطرات زیست محیطی به آنها می دهد. در واقع ، درب ورودی ، دهلیز ، راهرو و حیاط سلسله مراتبی برای دسترسی خصوصی به فضاهای مختلف خانه تشکیل می داد. این خانه ها برای کاربرانشان مانند یک بهشت کوچک بود و پناهگاهی امن در برابر همه خطرات زیست محیطی به آنها می دهد. در واقع ، درب ورودی ، دهلیز ، راهرو و حیاط سلسله مراتبی برای دسترسی خصوصی به فضاهای مختلف خانه تشکیل می داد.

معماران سنتی تمایل داشتند تمام تزئینات را به داخل خانه تغییر دهند و نمای خارجی چیزی به جز یک درب ورودی ساده نشان نمی داد. آنها این عدم جذابیت را به فرهنگ ایرانی نسبت دادند که هر نوع خودنمایی را تأیید نمی کند. در نتیجه این رویکرد ، هیچ تمایزی بین خانه فقیر و ثروتمند وجود نداشت ، تنها تفاوت می تواند درهای ورودی باشد. مهمان نوازی که در فرهنگ ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است ، قسمت بیرونی یا مهمان خانه با لوکس ترین وسایل پر شده بود. حیاط داخلی فقط از طریق یک راهرو پیچ و خم قابل دسترسی بود تا از کسی که نگاه دزدکی به فضای داخلی دارد جلوگیری کند. همه این عوامل باعث شد که معماری خانه سنتی ایرانی در فلات مرکزی به عنوان معماری درون گرا (یا منزوی) تلقی شود. طراحی فضاهای تابستانی و زمستانی ، انبارها ، برج های بادی ، ایوان ، پنجره های ارسی و فضای زندگی با در نظر گرفتن ویژگی های اقلیمی و شرایطی مانند نور خورشید ، باد ، مناطق سبز ، بارندگی و غیره طراحی شد.

روند توسعه خانه ایرانی را می توان براساس وقایع رخ داده در دوره های مختلف تاریخی به تصویر کشید. با این حال ، به طور کلی ، با توجه به خانه های باقی مانده از دوره های مختلف تاریخی تا کنون سبک شهری و معماری خانه های ایرانی از اواسط سلسله قاجار (زمان ناصرالدین شاه) دستخوش تغییرات اساسی شد