حوض های سنتی در حیاط خانه های ایرانی

حوض را می توان قلب معماری سنتی ایران دانست .

تأثیر حیاط ها به عنوان اصلاح کننده های میکرو آب و هوا بر پایداری خانه های سنتی در منطقه ای با اقلیم در ایران بررسی شد یکی از اساسی ترین عناصر طبیعی، از دیروز تا امروز، تاثیر بسزایی در شکل گیری اثربخشی فضاهای شهری داشته آب است و همواره جلوه های مختلف آن باعث تهیج و تحریک گرایش انسان به زیبایی شده است. نقش آب در شکل گیری نخستین زیستگاه های انسانی پاسخی است به یک نیاز زیستی. اما وقتی فراتر از یک نیاز، خانه سازی و بنای مجموعه های مسکونی بار فرهنگی می گیرد. معماری پدید می آید و آب در زندگی انسان جایگاه هنری پیدا می کند از خلاقیت هنرمندان و معماران مایه می گیرد. درک مفهوم آب در معماری همان درک معماری آب است. درک قوانین فیزیکی رفتار آب، احساسات ما در مقابل کنش و واکنش آب مهمتر از همه نقش و ارتباط آن با زندگی انسان ها است. آب، به همراه خاک، آتش و هوا، عناصر چهارگانه تشکیل دهنده جهان هستی به شمار رفته است. در ایران باستان، معماری بسوی آب حرکت می کند و در کنار آن آرام می گیرد.

موارد زیادی از استخر در معماری ایران وجود دارد مانند مخزن آب آشامیدنی ، محل وضو ، نقش تزئینی استخرهای سنتی با گلها و گلدانهای زیبا در کنار آنها انرژی مثبت زیادی ایجاد می کنند.

تأثیر حوضچه سنتی بر خانه های ایرانی

وجود حوضچه های سنتی در حیاط خانه های ایرانی با باغ و درختان زیبا فضای بی نظیری را برای مهمانی تابستانی ایجاد می کند. اکنون ، اگر این حوضچه ها ماهی قرمز داشته باشند ، همه چیز کامل است. نمونه هایی از زیباترین استخرهای سنتی در حیاط خانه های ایرانی را مشاهده کرده و حوض‎ها در بناهای ایرانی کمتر شکل آزاد دارند و اغلب با طرح‎های مربع، مستطیل، چلیپا، دایره و یا ترکیبی از اشکال هندسی و بر اساس راست‎گوشه و دایره ساخته می‎شوند. همچنین معمولا” کم عمق هستند تا در عوض، گستردگی و سطح آب افزایش پیدا کند. گذشته از کاهش خطر سقوط و خفگی کوچکترها، آب‎بندی حوض‎ها هم به‎واسطه کاهش فشار آب در کف و دیواره‎های جانبی، با مصالحی از جنس سنگ، آهک و ساروج ساده‎تر می‎شود. همچنین تخلیه و نظافت آن انرژی کمتری مصرف می‎کند.

حوض ایرانی در خانه های قدیمی

نمونه ای معمولی از خانه های سنتی ایرانی است ،خانه های ایرانی بازتاب واقعی فرهنگ ، اعتقادات ، مذهب ، سبک زندگی و موقعیت جغرافیایی ایرانی است. این ممکن است دلیل اصلی شهرت جهانی خانه های قدیمی ایرانی باشد.

با سفر به یک کشور تاریخی مانند ایران ، هرکسی انتظار دارد احساس کند تاریخ به زمان های گذشته برمی گردد ، سنت ها را در قلب خود لمس می کند و این فرصت را دارد که مانند یک ایرانی محلی زندگی کند! بیشتر افرادی که به ایران سفر می کنند ترجیح می دهند در یک مکان اقامتی سنتی بمانند

طراحی شهری ایرانی

در ایران مرکزی ، محله های قدیمی یزد ، اصفهان و شیراز ، با توقف در یک قسمت قدیمی از این شهرها و قدم زدن در کوچه های باریک می بینید که چگونه درها کوچکتر از حد معمول هستند ، دیوارهای خانه به یکدیگر چسبیده اند و در مرکز و جنوب ایران بیشتر خانه های سنتی پنجره ای به سمت کوچه ها و مکان های عمومی ندارند. ایده پشت این نوع ساخت و ساز خانه جلوگیری از طوفان های گرد و غبار و شن و ماسه به خانه ها و ایجاد یک منطقه امن و خصوصی برای اعضای خانواده بود.

در این بین خانه های شمال ایران از حریم خصوصی کمتری برخوردار هستند و حیاط مشترکی با محله دارند.

خانه های سنتی و قدیمی در هر قسمت از ایران بر اساس موقعیت جغرافیایی و سنت های آن طراحی شده اند.

خانه های ایرانی در استان های فارس ، یزد و اصفهان دارای یک خانه حیاط غرق شده است که به آن حیاط غارنشین نیز گفته می شود. این خانه ها ترکیبی از اتاق های بزرگ و کوچک در اطراف حیاط اصلی است. نمای بیرون از خانه ها در گذشته ساده بود اما در داخل خانه ها ، بسته به میزان ثروتمندی خانواده ، تزئینات و تزئینات بیشتری اتاق داشت. خانه های بزرگ دارای یک یا دو ایوان به اتاق بزرگی متصل بودند که به آن اتاق پادشاهان یا شاه نشین گفته می شد. شاه نشین و اتاق های کنار آن با شیشه های رنگارنگ ، آینه کاری ، کاشی کاری روی پشت بام ها ، مقرنس های پوشیده شده از گچ و کاشی های رنگی و غیره تزئین شده بود. اتاق های دیگر ساده ، بدون دکوراسیون ضعیف و بدون تزئین بودند.

در حیاط یک حوض کوچک ، درختان و گل ها یک باغ کوچک ایرانی برای خانواده ، کودکان برای بازی و بزرگترها برای گفتگو و جمع شدن ساخته بودند. ایرانیان قبل از اقامه نماز از آب حوضچه برای شستن میوه ها و شستن صورت ، دست ها و غذاهای آنها استفاده می کردند.

در معماری ایرانی، حوض کاربری‌های متنوعی همچون پادیاب در مهرابه‌ها، مخزن آب آشامیدنی و یا شستشو، وضو، نگهدارى و تقسیم آب در باغ‌ها برای آبیاری، سامانه سرمایش در تابستان، سامانه رطوبت‌ ساز در مناطق گرم و خشک، و نقش تزئینی، داشته‌ است

آبگیرى حوض‌ها، دستی و گاه طبیعى بوده و از منابع آبی که نزد مردم ستوده بودند همچون آب قنات، رود، نهر، مادی‌،چاه و باران آبگیری می‌‌شدند.

در حمامها انواع حوض، با نامهای متعدد، وجود داشت. از جمله خزینه‌ها و چاله‌حوض که خزینه آب سرد بزرگ و عمیقی بود که همانند استخر امروزی، برای شنا و آب‌ تنی از آن استفاده می‌شد. نمونه‌ای از آن در حمام فین کاشان موجود است. دستک ها حوضچه‌های کوچکی در گرم‌ خانه‌های خصوصی بودند و معمولا حجم آنها کمتر از کُر نبود و یا در مساجد، اغلب، حوضهایی که برای وضو گرفتن بنا می‌شوند، به‌گونه‌ای هستند که هم‌زمان نمازگزاران بسیاری بتوانند وضو بگیرند.حوض در معماری ایرانی نقش نمادین نیز داشته و دارد چنانکه حوض آب بزرگ مرکزی در بسیاری از بناها بازتاب‌دهنده تصویر آسمان و نمادی از گنبد آسمان و پیونددهنده آسمان و زمین است